Yeni Hesap




Merih Forum Bilgisayar /yardım Sistem / Donanım / Güvenlik Direnç Nedir? Direnç Renk Kodları, Hesaplama ve Çeşitleri

  • 0 Oy - 0 Ortalama
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Konu Modu
Direnç Nedir? Direnç Renk Kodları, Hesaplama ve Çeşitleri

Çevrimdışı koray


 
#1
25-04-2020, Saat: 01:08 (En son düzenleme: 25-04-2020, Saat: 01:08 koray.)

Direnç Nedir?
Elektrik devrelerinde direnç, bir iletken üzerinden geçen elektrik akımının karşılaştığı zorlanmadır. Mekanik sistemlerdeki sürtünmeye benzer özellikler gösterir. Direncin birimi Ohm (Ω)’dur. Denklemlerde R harfi ile gösterilir. Elektronik devrelerde direncin sembolü 2 farklı şekilde gösterilebilir:
[Resim: direnc-e1519816025164-300x62.png]
Direnç Sembolü

 

Direnç Ne İşe Yarar? Görevi Nedir?

Dirençler, elektrikli devrelerde akımı sınırlayarak belli bir değerde tutmaya yararlar. Bunun haricinde hassas devre elemanlarının üzerlerinden yüksek akım geçmesini önlerler, besleme gerilimini ve akımı bölmek için de kullanılırlar. Farklı tipteki bazı dirençler (LDR,NTC,PTC gibi), pasif sensör görevi görerek dış ortamdaki fiziksel değişimleri kontrol edebilirler. Ayrıca dirençlerin üzerlerine düşen akım değeri yükseldikçe ısınmalarından da faydalanılmaktadır.

Direnç Nerelerde Kullanılır?

Çeşitlerine göre dirençlerin farklı kullanım alanları vardır. Direnç, yukarıda da belirttiğim görevleri sebebiyle neredeyse tüm elektronik devrelerde bulunmaktadır. Fakat kullanım alanlarına göre diğer tipteki dirençler farklı görevlerde de kullanılırlar. Potansiyometre gibi ayarlı dirençler, dimmer devresi gibi çıkış sinyalini kontrol etmek istediğimiz devrelerde sıklıkla kullanılırlar. LDR tipi dirençler, üzerlerine düşen ışık şiddetine göre davranan bir sensör görevi görürler; ışığa duyarlı devrelerde kullanılırlar. NTC-PTC termistörleri ise üzerlerine uygulanan ısıya göre davrandıklarından dolayı yine bir sensör görevi görerek ısıya duyarlı devrelerde kullanılırlar.

Elektriksel Direnç ve Özdirenç

Özdirenç, bir maddenin birim uzunluğu ve kesit alanının gösterdiği direnç miktarıdır. Özdirenç, maddenin cinsine göre değişmektedir, madde miktarına göre değişmez. Birimi Ohm-metre (Ω.m)’dir ve denklemlerde ρ (rho) harfi ile gösterilir.


Direnç Hesaplama – Direnç Okuma Nasıl Yapılır?

Bir elektrik devresinde direnç değeri Ohm Yasası sayesinde hesaplanır.

[Resim: ohms-law-illustrated.gif]

Ohm Kanunu’nun görsel anlatımı.



İki uçlu bir devre elemanının direnci, üzerindeki gerilimin (V), eleman üzerinden geçen akıma (I) bölümü ile hesaplanır.

Ohm Nedir?

Direncin birimi Ohm’dur. Elektronik devrelerde akım, gerilim ve direnç arasındaki ilişki ise Ohm yasası ile hesaplanmaktadır. Ohm yasası, Alman fizikçi George Simon Ohm tarafından 1827 yılında bulunmuştur. Bu yasa, elektriğin temel yasalarındandır. Bir elektronik devrede iki nokta arasında bulunan iletkenin üzerinden geçen akım, üzerindeki potansiyel fark ile doğru orantılı, sahip olduğu direnç ile ters orantılıdır.

[Resim: ohms-law2-300x196.jpg]

Ohm Yasası



 

Dirençler üzerinde genellikle 4 veya 5 adet renkli şerit bulunur. Bu şeritler direncin değerini belirtmektedir.


Direnç Renk Kodları Hesaplama

[Resim: direnc-tablo-1.png]

Direnç değeri hesaplamada kullanılan renk tablosu



4 adet renk şeridi, soldan sağa şu değerleri ifade eder:

  1. Şerit: İlk basamak

  2. Şerit: İkinci basamak

  3. Şerit: Çarpan katsayısı

  4. Şerit: Tolerans
Gelin beraber devrelerde sıklıkla karşılaştığımız bir direnç değeri olan 1 kOhm değerindeki bir direncin üzerindeki renk kodlarını deşifre edelim.

[Resim: 1kohm_resistor.jpg]

1 kΩ değerinde direnç.



İlk şerit kahverengi. Bu demek oluyor ki ilk basamağımız 1. İkinci şerit ise siyah renkte. Tabloya göre bu da 0 anlamına gelmekte. Elde ettiğimiz sayı 10. Üçüncü basamağa baktığımızda kırmızı şerit görüyoruz. Bu da 10^2 yani 100 değerini ifade ediyor. Yani 10 x 10^2 = 1000 Ohm değerinde bir direncimiz var. Son şerit altın renginde. Bu renk bize elimizdeki direncin %5’lik bir hata payı ile üretildiğini gösteriyor. Direncimiz 1000 Ohm değerinin %5’i yani 50 Ohm daha yüksek veya düşük dirence sahip olabilir.

Elimizdeki direnç 5 şeride sahip olsaydı, katsayı değerinden önce bir hane daha elde etmiş olacaktık. Yine 1 kOhm ± %5 örneğimizden gidecek olursak, bu değere sahip 5 şeritli bir direncin renkleri kahve-siyah-siyah-kahve-altın olacaktır.

[Resim: 5band-resistor.jpg]

Peki bu dirençlerin değerini tabloya bakarak hesaplayabilir misiniz?



6 şeritli direnç renk kodlarında ise, 5 şeride ek olarak en son şerit direncin sıcaklık katsayısını belirtmektedir.

[Resim: 6-band-resistor.jpg]

6 şeritli direnç.





Direnç Çeşitleri

Üretildikleri malzeme çeşidi, kılıf tipleri, değişken/sabit gibi farklı parametrelere göre direnç çeşitleri bulunmaktadır.
  • Karbon Dirençler
Karbon karışımı veya karbon direnç, toz halindeki karbon ve reçinenin ısıtılarak eritilmesi yolu ile elde edilir. Karışımdaki karbon oranı direncin değerini belirler. Büyüklüklerine göre ¼, ½, 1, 2, 3 watt / 1Ω dan 22 MΩ’a kadar değerlerde üretilirler. Üzerindeki çizgilerden değerleri belirtir. Hobi elektroniğinde en yaygın kullanılan direnç çeşididir.

[Resim: resistors01.jpg]

Farklı karbon dirençler.


  • Smd (Yüzey Montaj) Direnç
Çok az yer gerektirdiği ve devre üstünde de delik gerektirmediği için devre tasarlarken kullanılır. 0201, 0402, 0604, 0805, 1206 ve 2010 gibi kılıf çeşitleri vardır. Üstündeki sayılar direnç değerini belirtir. Genellikle 3 veya 4 haneli rakam taşır. İlk haneler rakamı, son hane çarpanı, R harfi ise virgülü belirtir. Örneğin 3300 = 330 × 10^0 = 330Ω, 201 = 20 × 10^1 = 200Ω, 3R3 = 3.3Ω)

[Resim: smd-direnc-yapisi1.png]

SMD direncin iç yapısı


  • Potansiyometre (Ayarlı Direnç)
Direnç değeri isteğe bağlı değiştirilebilen dirençlerdir. Kılıfının üstünde en yüksek değeri yazar ve sıfır ile maksimum değer arasında bir istenilen değere ayarlanabilir.

[Resim: potansiyometre.jpg]

Potansiyometre.


  • Ortam Koşullarına Göre Değişen Dirençler
    • Termistörler (NTC-PTC)
Ortam sıcaklığına göre direnç değerleri değişir. Positive Temperature Coefficient (PTC) sıcaklık artınca, Negative Temperature Coefficient (NTC) sıcaklık azalınca dirençleri yükselen dirençlerdir.

[Resim: ntc-ptc-600x315.jpg]

PTC (solda) ve NTC (sağda) termistörler.


  • Foto Direnç (LDR)
LDR, Light Dependent Resistor kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Bu elemanların yapısında yarı iletken madde olarak kadmiyum sülfat (CdSO4) kullanılmaktadır. Aydınlık ortamlarda direnci 10 Ω a kadar düşer. Karanlık ortamda direnci 200MΩ a kadar çıkar. Işığa bağlı olarak direncinin değişmesi özelliği sayesinde sensör olarak kullanılabilir.

[Resim: ldr_large_large_404ef181-2db8-42e1-ac3d-...4x1024.jpg]

LDR (fotodirenç)



 

Direnç Bağlantı Tipleri ve Eşdeğer Direnç

Gerilim, Akım ve Direnç Nedir? Temel Elektrik Kavramları yazısında seri ve paralel bağlantı çeşitlerinden bahsetmiştim. Dirençler de, diğer iki uçlu devre elemanları gibi seri veya paralel şekilde birbirlerine bağlanabilirler. Böylelikle elimizde mevcut olmayan direnç değerlerini elde edebiliriz. Farklı bağlantı çeşitlerine göre toplam direnç – başka bir değişle eşdeğer direnç – değeri elde ederiz.

Eş Değer Direnç Hesaplama Nasıl Yapılır?

Paralel Direnç Hesaplama:

[Resim: 640px-Resistors_in_parallel.svg_.png]

Paralel bağlı direnç devresi.



Dirençleri paralel bağladığımızda eşdeğer direnci bu formül ile buluruz:

[Resim: paralel-formul.png]

Seri Direnç Hesaplama:

[Resim: 640px-Resistors_in_series.svg_.png]

Seri bağlı direnç devresi.



Dirençleri seri bağladığımızda eşdeğer direnci bu formül ile buluruz:
[Resim: seri-formul.png]
Bul
Alıntı

maho99
Ziyaretçi
 



 
#2
Thumbs Up  03-12-2021, Saat: 14:05

Direnç konusunda bu yazılara bakabilirsiniz.
https://referans.gen.tr/direncler/
https://referans.gen.tr/direnc/
Alıntı


Benzer Konular...
Konu: Yazar Cevaplar: Gösterim: Son Mesaj
  Kondansatör (Kapasitör) Nedir? Ne İşe Yarar, Çeşitleri koray 1 701 03-12-2021, Saat: 14:53
Son Mesaj: maho99
  Röle Nedir? Nerelerde Kullanılır? – Röle Çeşitleri koray 1 1,631 25-04-2020, Saat: 20:18
Son Mesaj: KAY
  Mikrodenetleyici ve Mikroişlemci Nedir? Mikrodenetleyici Programlama koray 0 776 25-04-2020, Saat: 01:58
Son Mesaj: koray
  LED Nedir? Tüm LED Çeşitleri ve Özellikleri koray 0 659 25-04-2020, Saat: 01:52
Son Mesaj: koray
  Entegre Devre Nedir? Entegre Çeşitleri ve Görevleri koray 0 800 25-04-2020, Saat: 01:39
Son Mesaj: koray

Digg   Delicious   Reddit   Facebook   Twitter   StumbleUpon  


Bu konuyu görüntüleyen kullanıcı(lar):
1 Ziyaretçi

   
Türkçe Çeviri: Emre KRMN, Kodlayanlar MyBB, © 2002-2022 MyBB Group.  



Merih Forum® bilgi paylaşım platformu. 2015-∞ Tüm hakları saklıdır.